Darowizna to forma bezpłatnego przekazania jakiegoś dobra będącego częścią własnego majątku. Podobnie jak spisanie umowy kupna-sprzedaży z obcą osobą, tak darowizna samochodu w rodzinie jest popularną formą zbycia pojazdu lub jego części. Jak dokonać darowizny i kiedy trzeba zapłacić od niej podatek?

Czym jest darowizna i komu można jej udzielić?

Zasady udzielania darowizny są regulowane przez Ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. W tym dokumencie znajdujemy następującą informację dotyczącą darowizny:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna jest więc bezpłatnym oddaniem części swojego majątku innej osobie. W formie darowizny można zbyć zarówno nieruchomość, jak i ruchomość, część albo całość udziałów w mieniu.

Ustawa nie określa, kto może udzielić darowizny i komu może ona zostać udzielona. Najczęściej jednak sporządza się umowę darowizny samochodu w rodzinie. Jej zalety zostały wymienione w dalszej części tekstu.

Zasady udzielania darowizny

Skoro darowizna jest zjawiskiem regulowanym prawnie, dotyczą jej pewne zasady. Zostały one uwzględnione w artykułach 888-902 Kodeksu cywilnego. Spróbujmy je przybliżyć, aby wyjaśnić, na czym dokładnie powinna polegać darowizna samochodu i jakie inne zjawiska i zobowiązania obu stron mogą się z nią wiązać.

  • Darowizna powinna zostać złożona w formie aktu notarialnego. Jednak według tekstu ustawy wizyta w kancelarii notarialnej nie jest konieczna. Jeżeli zobowiązanie wynikające z darowizny zostanie spełnione, umowa staje się ważna, nawet jeśli nie została spisana u notariusza.
  • Jeżeli darowany przedmiot ma istotne wady, darczyńca jest zobowiązany poinformować o nich obdarowanego. W przeciwnym wypadku będzie musiał naprawić szkodę wyrządzoną poszkodowanemu – chyba że wada była zauważalna dla obdarowanej osoby.
  • Darczyńca może oczekiwać od obdarowanego wykonania lub zaniechania pewnej czynności. Nazywa się to poleceniem. Jeśli obdarowany nie chce go zrealizować, może zwrócić przedmiot darowizny w takim stanie, w jakim on właśnie się znajduje.
  • Można odwołać niewykonaną darowiznę, jeśli stan majątkowy darczyńcy uległ znacznemu pogorszeniu. Darczyńca musi wtedy uzasadnić odwołanie darowizny kosztami swojego utrzymania lub ciążącymi na nim obowiązkami alimentacyjnymi.
  • Jeżeli stan majątkowy darczyńcy zmieni się na niekorzyść już po dokonaniu darowizny, obdarowany ma obowiązek wspomagać darczyńcę, udzielając mu środków potrzebnych do utrzymania lub wypłacania świadczeń alimentacyjnych. Może też zwrócić darowiznę i wtedy nie będzie zobowiązany do dalszej pomocy darczyńcy.
  • Darowiznę można też odwołać w przypadku dopuszczenia się przez obdarowanego rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. Przykładem rażącej niewdzięczności może być pozbawienie darczyńcy życia lub umyślne spowodowanie u niego takiego uszczerbku na zdrowiu, że doprowadził on do jego śmierci. Odwołanie darowizny powinno być poświadczone na piśmie. Darczyńca powinien wtedy otrzymać zwrot darowizny zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu.
  • Darowizny nie można odwołać później niż po 2 latach od jej wykonania.

Z czego powinna się składać umowa darowizny samochodu?

W akcie darowizny powinny znaleźć się takie informacje, jak:

  • data zawarcia umowy,
  • dane osobowe darczyńcy i obdarowanego (imiona, nazwiska, numery PESEL, adresy, numery dokumentów tożsamości),
  • stopień pokrewieństwa między stronami umowy,
  • przedmiot umowy (informacje na temat samochodu: marka, model, rok produkcji, numer rejestracyjny, numer nadwozia, numer silnika, dotychczasowy przebieg),
  • wartość przedmiotu umowy,
  • oświadczenie, że przedmiot darowizny jest własnością darczyńcy i osoby trzecie nie posiadają do niego praw,
  • oświadczenie darczyńcy o tym, że daruje samochód drugiej stronie umowy,
  • oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny,
  • data przekazania samochodu,
  • podpisy obu stron.

Umowę należy sporządzić w dwóch egzemplarzach – po jednym dla obu stron darowizny.

Jak obliczyć podatek od darowizny samochodu w rodzinie lub poza nią?

W niektórych wypadkach darowizna może być zwolniona od podatku. Dzieje się tak, gdy obdarowany jest blisko spokrewniony z darczyńcą, a konkretnie wtedy, gdy należy do grupy osób zwolnionych z podatku.

Grupa osób zwolnionych z podatku

Należą do niej:

  • małżonek,
  • córka,
  • syn,
  • matka,
  • ojciec,
  • macocha,
  • ojczym,
  • siostra,
  • brat,
  • pasierbica,
  • pasierbica.

Te osoby mogą otrzymać darowiznę i nie zapłacić od niej podatku. Dzieje się tak pod jednym warunkiem – otrzymanie darowizny należy zgłosić w urzędzie skarbowym w ciągu 6 miesięcy od otrzymania samochodu.

Pierwsza grupa podatkowa a darowizna samochodu

Do pierwszej grupy podatkowej należą:

  • prababcia,
  • pradziadek,
  • prawnuczka,
  • prawnuk,
  • teściowa,
  • teść,
  • synowa,
  • zięć.

Członkowie tej grupy podatkowej zapłacą podatek od darowizny samochodu tylko wtedy, gdy wartość wszystkich darowizn na rzecz jednej osoby w ciągu ostatnich 5 lat przekroczy 10 434 zł. Wtedy nalicza się podatek od kwoty wykraczającej poza sumę 10 434 zł, czyli poza tak zwaną kwotę zwolnioną od podatku.

W tej grupie podatek (od 13.10.2022 r.) będzie wynosił:

  • 3% od kwoty do 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości od 11 128 zł do 22 256 zł – 333,90 zł i 5% od kwoty przekraczającej 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości wyższej niż 22 256 zł – 890,30 zł i 7% od kwoty przekraczającej 22 256 zł.

Druga grupa podatkowa

Drugą grupę podatkową stanowią:

  • ciotki,
  • wujowie,
  • dzieci rodzeństwa,
  • małżonkowie rodzeństwa,
  • małżonkowie rodzeństwa małżonków,
  • dzieci pasierbów,
  • małżonkowie pasierbów,
  • małżonkowie innych zstępnych (na przykład małżonek wnuczki).

Te osoby zapłacą podatek od darowizny, jeśli wartość wszystkich darowizn udzielonych jednej osobie w ciągu ostatnich pięciu lat przekroczy 7 878 zł. Podatek zostanie naliczony od kwoty wykraczającej poza tę wartość.

Członkowie tej grupy zapłacą podatek (od 13.10.2022 r.) od darowizny samochodu w wysokości:

  • 7% od kwoty do 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości od 11 128 zł do 22 256 zł – 779 zł i 9% od kwoty przekraczającej 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości powyżej 22 256 zł – 1 780,60 zł i 12% od kwoty przekraczającej 22 256 zł.

Trzecia grupa podatkowa

Tę grupę stanowią osoby niespokrewnione z darczyńcą. W tym wypadku kwota wolna od podatku to 4 692 zł. W tę kwotę wlicza się wszystkie darowizny na rzecz danej osoby poczynione w ciągu ostatnich pięciu lat.

Przedstawiciele tej grupy podatkowej za otrzymanie darowizny zapłacą (od 13.10.2022 r.):

  • 12% od kwoty do 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości od 11 128 zł do 22 256 zł – 1 335,40 zł i 16% od kwoty przekraczającej 11 128 zł,
  • w przypadku darowizny o wartości powyżej 22 256 zł – 3 115,90 zł i 20% od kwoty przekraczającej 22 256 zł.

Jak zapłacić podatek od darowizny?

W tym celu należy udać się do urzędu skarbowego albo dopełnić formalności przez internet. Można opłacić podatek od darowizny samochodu online na stronie podatki.gov.pl albo wysłać pocztą wydrukowany i wypełniony formularz SD-Z2.

Urząd skarbowy może poprosić o potwierdzenie otrzymania darowizny, na przykład okazanie umowy.

Darowiznę należy zgłosić do 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego, czyli od dnia otrzymania darowanego samochodu.

Darowizna samochodu dla współwłaściciela

Podarowanie części samochodu to często stosowany zabieg. Współwłasność auta pomaga zwłaszcza młodym kierowcom, którzy, ubezpieczając samochód samodzielnie, zapłaciliby bardzo dużo za OC i inne formy ochrony ubezpieczeniowej.

Zgodnie z danymi porównywarki ubezpieczeń Mubi w kwietniu 2021 roku młodzi kierowcy płacący za OC auta, którego byli jedynymi właścicielami, musieli wydać średnio 1 299 zł. Ci dzielący auta ze współwłaścicielami płacili przeciętnie 937 zł. Wszyscy młodzi kierowcy (w wieku 18–25 lat) wydawali średnio 1 351 zł na rok ochrony odpowiedzialności cywilnej. Jak widać, współwłasność auta pozwala młodym kierowcom na znaczne oszczędności – średnio 362 zł.

Spisanie umowy darowizny samochodu w rodzinie może być dobrym rozwiązaniem szczególnie dla osób, które niedawno zdały egzamin na prawo jazdy. Jeśli rodzic podaruje część swojego samochodu na przykład synowi, który od niedawna jest kierowcą, pomoże mu to w gromadzeniu zniżek na przyszłe własne ubezpieczenia auta. Kilkuletnia bezszkodowa jazda jest bowiem jednym z powodów, dla których ubezpieczyciele są najbardziej skłonni obniżyć cenę wykupienia ochrony odpowiedzialności cywilnej lub autocasco.

Darowizna części samochodu członkowi rodziny jest bardzo korzystna ze względu na brak konieczności uiszczania podatku za podarowanie części pojazdu bliskiemu krewnemu. Jeśli właściciel samochodu dodatkowo skorzysta z możliwości wykonania darowizny bez sporządzania umowy u notariusza, nie będzie musiał płacić taksy notarialnej, co pozwoli mu na dodatkową oszczędność.

Zgłoszenie darowizny samochodu do ubezpieczyciela

Po przekazaniu części lub całości pojazdu w formie darowizny trzeba zgłosić ten fakt do ubezpieczyciela auta. Musi to zrobić darczyńca auta w ciągu 14 dni. Towarzystwo ubezpieczeniowe ma wtedy prawo dokonać rekalkulacji składki, czyli ponownie obliczyć koszt ubezpieczenia, biorąc pod uwagę dane nowego właściciela pojazdu.

Przerejestrowanie samochodu po darowiźnie

Obowiązki stron umowy darowizny nie kończą się na przekazaniu samochodu i poinformowaniu o tym ubezpieczyciela. Pojazd musi zostać zarejestrowany na nazwisko nowego posiadacza. W tym celu należy udać się do wydziału komunikacji w urzędzie odpowiednim dla swojego miejsca zamieszkania i przedstawić:

  • umowę darowizny,
  • dowód rejestracyjny,
  • kartę pojazdu (jeżeli była wydana),
  • dowód osobisty,
  • zaświadczenie o pozytywnym przejściu badania technicznego,
  • polisę OC.

Zgłoszenia zbycia/nabycia samochodu należy dokonać w ciągu 30 dni od zmiany właściciela lub ustanowienia współwłasności.

Podsumowanie

  • Darowizna to bezpłatne świadczenie kosztem swojego majątku na korzyść innej osoby.
  • Można udzielić darowizny każdemu, ale najczęściej darowiznę samochodu przeprowadza się w rodzinie.
  • W zależności od tego, kto otrzymuje darowiznę, od podatku zwolniona jest inna wartość darowizny.
  • Podatek opłaca się od wartości samochodu wykraczającej ponad kwotę zwolnioną z podatku. Dla każdej grupy podatkowej obowiązują inne zasady obliczania wysokości opłaty należnej urzędowi skarbowemu.
  • Członkowie najbliższej rodziny (osoby należące do tzw. zerowej grupy podatkowej) nie muszą płacić podatku od darowizny, o ile poinformują urząd skarbowy o otrzymaniu części mienia darczyńcy w ciągu 6 miesięcy.
  • Można podarować część samochodu innej osobie. To rozwiązanie jest często wykorzystywane przez młodych kierowców, którzy dzięki niemu płacą mniej za OC, a później otrzymują zniżki za bezszkodową jazdę.
  • Po dokonaniu darowizny należy w ciągu 14 dni poinformować o tym ubezpieczyciela samochodu, a w ciągu 30 dni przerejestrować pojazd na nowego właściciela.

Loading...